Historie

Waar het allemaal begon

De Reuselse boerenknecht Jan Imants (1824-1909) trouwt in 1853 met Trees Vosters. Via zijn zwager leert hij het smidsvak kennen. Met deze kennis doet Jan weinig, want in 1860 wordt hij veldwachter in Reusel. Pas later begint hij een kleine smederij om zo voor zijn zonen Jos en Willem, beiden opgeleid als smid, een kostwinning te creëren. Jan is hiermee de voorloper van ondernemersfamilie Imants. Op 10 juli 1877 vraagt Jan Imants – hij is dan 53 jaar – een vergunning aan voor het oprichten van ‘eene gewone dorpssmeederij’ aan de Lensheuvel, achter zijn woonhuis. De aanvraag is voorzien van een eenvoudige plattegrond. Die laat zien dat het om een ruimte van slechts tien vierkante meter gaat.

Verhuizing

Jos Imants (1854), oudste zoon van veldwachter Jan Imants, kiest er al vroeg voor smid te worden. Nadat hij in Arendonk de kneepjes van het vak heeft geleerd, keert hij terug naar de door zijn vader begonnen smederij aan de Lensheuvel. In 1881 trouwt Jos met Johanna (Sjo) van Gorp en twee jaar later begint hij op 28-jarige leeftijd in de dorpskern een eigen smederij. Dit kan beschouwd worden als het startpunt van het huidige bedrijf Imants BV. Het eerste bedrijfspand van grof- en hoefsmid Jos Imants is een langgevelboerderij aan De Straat (huidige Lindestraat) in Reusel, pal naast het gemeentehuis. Op de foto is de Imants-smederij niet te zien, ze ligt verstopt achter het gemeentehuis (derde pand van rechts).

Van smid tot fabrikant

Aanvankelijk werkt Jos Imants nog als ‘klassieke’ grof- en hoefsmid. Hij beslaat paarden, smeedt ijzerbeslag voor karwielen en vervaardigt gereedschap. Vanaf circa 1905 legt hij zich toe op twee specifieke activiteiten: de vervaardiging van spaden (schoppen) en ploegen. Die worden op voorraad gemaakt en daarna op de markt gebracht. Daarmee verandert de positie van Jos Imants. Hij promoveert van smid naar fabrikant en draagt dat uit met een logo.

De overstap naar fabrieksmatige productie van spaden en ploegen maakt uitbreidingen van het bedrijfspand noodzakelijk. In 1904 is er een verbouwing om een 3 pk-motor (voor boormachine, hamer en twee slijpstenen) te kunnen plaatsen. In 1909 volgt een nog grotere uitbreiding: de bouw van een smederij van 14 bij 6,5 meter (waarvan hier de plattegrond) verdubbelt het bedrijfsoppervlak.

De smidse

Een smid, bijgestaan door een zoon of zijn knecht, is in elke dorp een markante figuur die veel bekijks heeft. Als hij met de blaasbalg het vuur opstookt, of op het aambeeld met zijn hamer het roodgloeiende ijzer in de gewenste vorm slaat, heeft hij nooit gebrek aan belangstelling. Een belangrijk werk van de dorpssmid is het beslaan van paarden. De aangebrachte hoefijzers moeten slijtage van de paardenhoeven voorkomen. Het beslaan gebeurt meestal in een speciale hoefstal. Bij een mak paard lukt het zonder stellage. Behalve het beslaan van paarden behoort ook het smeden van ijzeren banden die rond de wielen van een kar komen, tot de vaste werkzaamheden van de smid. Verder vervaardigt hij allerlei soorten gereedschap zoals schoppen, rieken, mesthaken en bijlen.

Familie

Niet alleen het bedrijf van Jos Imants groeit voorspoedig, ook zijn gezin krijgt regelmatig uitbreiding. De volgende kinderen worden geboren: Jan (1882), Piet (1884), Harrie, beter bekend als Mans (1887), Simon (1889), Johanna (1892), Maria (1893) en Sjef (1897). Jan neemt het bedrijf over. Ook Piet, Simon en Sjef zullen in het smidsvak belanden. Deze familiefoto is omstreeks 1915 genomen. Het is de laatste foto waarop het complete gezin is vastgelegd: een jaar later treedt Maria als kloosterzuster in en vertrekt naar het eiland Flores in Nederlands-Indië.

De ploeg

De in de negentiende eeuw in de Kempen gebruikte houten ploeg staat model voor deze eerste ploeg die door de firma Imants op industriële wijze vervaardigd wordt. In vergelijking met het voorbeeld is het rister van deze Imantsploeg wat langer en maakt deze een wat minder scherpe hoek. Hierdoor kan er dieper mee worden geploegd. Aan deze ploeg is een kouter bevestigd zodat er ook grasland mee geploegd kan worden. De afstand tussen de onderkant van het rister en de ploegbalk is ook groter dan bij de oudere houten typen. De Imantsploeg heeft daardoor minder weerstand in de grond en er hoopt zich minder snel onkruid in het ploeglichaam op. Imants ontwikkelt deze eenvoudige en goedkope ploeg in nauwe samenspraak met zijn klanten. Opmerkingen van boeren over de plus- en minpunten van de Imantsploeg worden serieus genomen.

De 'nieuwe' fabriek

Na alle uitbreidingen aan De Straat, kiest Jos Imants in 1918 voor een ingrijpender aanpak. Op 63-jarige leeftijd koopt hij aan Den Hoek een hectare heidegrond en bouwt daar een landbouwwerktuigenfabriek van 30 bij 16,5 meter. Aanvankelijk werken al zijn zoons in het bedrijf, maar als Harrie een ander vak kiest, en Piet, Simon en Sjef in Retie, Hilvarenbeek en Arendonk een eigen smederij beginnen, komt het Reuselse bedrijf rond 1920 in handen van oudste zoon Jan (op deze foto vijfde man van rechts). Vader Jos (die in 1935 overlijdt) staat op deze foto vierde van rechts en heeft zijn oudste kleindochter (Jo, 1919) op de arm. Uit deze rond 1922 gemaakte foto blijkt dat er in de nieuw fabriekshal werk voor meer dan 10 arbeiders is.

Mechanisatie

De arbeidsomstandigheden in de Imantsfabriek zijn ook in de nieuwe fabriekshal allerminst ideaal. Hitte, stof en herrie zijn dagelijkse gasten van de werkplaats. En altijd moet er met zwaar materiaal gesjouwd worden. Ook al is een flink deel van het werk noeste handenarbeid, er wordt een begin gemaakt met de mechanisatie. Veruit de duurste en grootste machine is de excenterpers, waarmee de ijzeren platen in de gewenste vorm gebogen kunnen worden. Ondanks het stof en de herrie op de werkvloer heeft Imants geen moeite om aan gedreven en vakbekwaam personeel te komen. Zes smeden hebben er zelfs hun 50-jarig dienstjubileum gevierd.

Catalogus

De ploegen van Imants zijn tot ver buiten de eigen regio gewild. Er wordt een verkoopsysteem opgezet om de ploegen via lokale afzetkanalen (veelal een smid) af te zetten. Het assortiment van Imants is in een verkoopcatalogus beschreven. Jos Imants laat al vroeg catalogi en prijslijsten drukken. Pas na prijsveranderingen of bij wijziging van het assortiment wordt - op een andere kleur papier - een nieuwe catalogus uitgebracht. Uit deze catalogi blijkt dat Imants minstens tien verschillende modellen ploegen uit voorraad kan leveren, waaronder deze meerscharige wendploeg. Met deze ploeg kan de boer aan het einde van de akker, door de ploeg te kantelen, in dezelfde voor terugploegen.

Het gaat Imants voor de wind

Jos Imants doet goede zaken en hij dringt door tot de kring der dorpsnotabelen. De gouden bruiloft van Jos Imants en Sjo van Gorp is hét moment om te laten zien dat het de firma voor de wind gaat. In oktober 1931 wordt hun gouden bruiloft van uitbundig gevierd. Praalwagens, met de levensloop van het bruidspaar als thema, trekken in optocht door Reusel. Ook het personeel van de smederij heeft een eigen wagen gemaakt. Daarop staat manshoog een van hout gemaakte replica van een Imantsploeg. De wagen met bovenop de grote ploeg wordt door een kleine pony getrokken, om zo het motto beter uit de verf te laten komen: ‘Imants ploegen trekken licht’. Na afloop van het feest is voor de poort van de fabriekshal deze groepsfoto gemaakt. Op deze foto staan drie generaties Imants-directeuren: Jos (zesde van links), Jan (achtste van links) en Sjef (staande op de ploeg).

Ook in de oorlog

Tijdens de jaren van de Duitse bezetting wordt het voor het Nederlandse bedrijfsleven steeds moeilijker om de productie op gang te houden. Een deel van het personeel wordt opgeroepen om in Duitsland te gaan werken. Imants krijgt het moeilijk omdat van overheidswege de grondstoffen aan bepaalde bedrijven worden toegewezen. Ook de tussenhandel heeft zich aan allerlei voorschriften en beperkingen te houden. Een toegewezen koopvergunning houdt nog niet automatisch in dat men het beoogde artikel ook daadwerkelijk in handen kan krijgen. Jan Imants wil wel, maar kan niet op deze bestelling ingaan: ‘niet leveren, geen materiaal gekregen’.

Mechanisatie in de landbouw

Als Sjef Iemants in 1945 het bedrijf van zijn vader overneemt, zijn de bedrijfspanden aan de Turnhoutseweg niet meer optimaal. Toch staat het bedrijf economisch gezien nog stevig in z’n schoenen. De ploegen die Imants produceert hebben zich ontwikkeld tot een kwaliteitsproduct en kennen een breed afzetgebied. Deze ploegen worden in de handel gebracht als Pax-ploegen (Pax betekent Vrede). Kort na de Tweede Wereldoorlog komt in Nederland een ontwikkeling op gang die een bedreiging vormt voor ploegenfabriek Imants: de mechanisatie van de landbouw. Overal in het land ruilen boeren hun paard in voor een tractor, waardoor de belangstelling voor de aloude paardenploeg tot een dieptepunt daalt. Sjef Iemants blijft (te) lang van mening dat het zo’n vaart niet zal lopen.

De spitmachine

Ploegenfabriek Imants maakt in de jaren zestig honderden paardenploegen in voorraad die men aan de straatstenen niet meer kwijt raakt. Net op tijd komt de redding. Een Reuselse tuinder, Harrie van den Borne, komt bij Imants met de vraag of men voor hem niet een wat bredere spitmachine kan maken. De smeden storten zich vol overgave op deze uitdagende klus. Na een paar maanden sleutelen, uittesten en bijstellen is er een spitmachine die in de praktijk uitstekend werkt. Ook de kritische tuinders in het Westland tonen zich enthousiast. Vanaf dat moment is er in de werkplaats aan de Turnhoutseweg weer volop werk. Na een paar jaar wordt de verouderde fabriekshal uit 1918 stapsgewijs vervangen door een geheel nieuwe fabriek.

Export

De in de werkplaats in Reusel ontwikkelde spitmachines blijken in de praktijk uitstekend te werken. Ze worden niet alleen door Nederlandse tuinders gekocht, ook voor de wijnboeren in Duitsland en Frankrijk zijn ze erg praktisch. Imants wordt in toenemende mate een bedrijf dat voor de internationale markt werkt. Gemiddeld genomen gaat in de jaren zeventig er van elke drie geproduceerde spitmachines één de grens over. Omdat levering over de grens veel papieren rompslomp met zich meebrengt, beseft Sjef Iemants al vroeg dat levering het best via een paar vaste dealers of via een verkoopagentschap kan verlopen.

Spitten beter dan ploegen

In de jaren zeventig en tachtig zijn de spitmachines goed voor tweederde tot driekwart van de omzet van de firma Imants. Alle registers worden opengetrokken om aan te tonen dat de grond beter met een spitter dan met de ploeg bewerkt kan worden. Er worden veel proeven gedaan om deze stelling wetenschappelijk te onderbouwen. Zo stelt in 1972 het Wageningse Instituut voor Tuinbouwtechniek een rapport op over de spitfrees van het type S1500Hd, die Imants voor 3.550 gulden op de markt brengt. Enkele conclusies: bediening eenvoudig; kwaliteit geleverd werk goed; constructie solide; prijs redelijk. De situatie wordt nog beter als Imants in 1973 de harkrol ontwikkelt, waarmee mest egaal onder de grond kan worden gewerkt. Vanaf nu tonen boeren en tuinders brede belangstelling voor de spitters.

Sociaal hart

Sjef en Ella Iemants geven op een weinig conventionele manier leiding aan het bedrijf: bedrijfseconomisch niet altijd volgens het boekje, maar wel met een groot sociaal hart. Als duidelijk wordt dat geen van hun vier kinderen het bedrijf wil overnemen, wordt zelfs onderzocht of het bedrijf aan de arbeiders kan worden overgedragen. Dat blijkt echter te gecompliceerd. Begin jaren tachtig wordt het bedrijf in een BV omgezet en vervolgens verkocht. Bedrijfsleider Pol Suij neemt stapsgewijs het bedrijf over. Vanaf dat moment is Imants niet langer een familiebedrijf. De naam blijft overigens gewoon gehandhaafd.

Verschillende producten

Imants heeft altijd één product als core business gehad: eerst de ploeg en later de spitmachine. Maar landbouwmachines zijn conjunctuurgevoelig. Om minder afhankelijk te zijn van één product en het personeel voortdurend aan het werk te houden, wordt geprobeerd om met meer verschillende soorten landbouwmachines een stevig deel van de markt in handen te krijgen. In de fabriekshal aan de Turnhoutseweg zijn ook veel kleinere landbouwwerktuigen geproduceerd. De dichte laadbak, de loofvork (met vier dikke tanden) en de mestvork (met negen dunne tanden) zijn daarvan enkele voorbeelden. Op deze foto is de loofvork klaar voor gebruik.

100 jaar

In 1985 viert Imants B.V. zijn 100-jarig bestaan. Bij die gelegenheid krijgt het bedrijf de gouden legpenning van de Vereniging voor de Metaal- en Elektrotechnische Industrie FME. Deze legpenning is vervaardig door beeldend kunstenaar Jan Snoeck. De voorzijde ervan geeft in gestileerde vorm de metaalindustrie weer.

Uit later archiefonderzoek blijkt dat 1985 niet het juiste jaar is voor de viering van het bedrijfseeuwfeest. Het had ofwel 1977 moeten zijn (100 jaar nadat Jan Imants zijn smederij in de Lensheuvel begon), of 1983 (100 jaar nadat Jos Imants zich met zijn bedrijf aan De Straat vestigde).

Museum

Sjef Iemants is een groot liefhebber van cultuur en cultuurhistorie. Zijn faam als toneelspeler strekt zich tot ver buiten de Kempen uit. Ook de firma Imants bevordert actief de plaatselijke cultuurhistorie. Het bedrijf stelt de bovenverdieping van zijn kantoorgebouw ter beschikking aan de Heemkunde Werkgroep Reusel. Die opent er op 15 januari 1988 museum De Schob. Het museum laat de collectie grondbewerkingswerktuigen zien die de HWR in de loop der jaren verzameld heeft. Ze bevat veel ploegen en handgereedschappen die in vroegere jaren bij Imants vervaardigd zijn. Wegens ruimtegebrek moet het museum in het midden van de jaren negentig sluiten.

In 2010 beschrijven Cor van der Heijden en Wim Lavrijsen de geschiedenis van het bedrijf in een 240 pagina’s tellend, rijk geïllustreerd boek: Spaden, ploegen en spitters. De geschiedenis van Imants BV (ISBN 978-90-902540-7-4)

Machines voor aspergeteelt

De land- en tuinbouw maakt rond 1990 zware tijden door. De combinatie van stijgende kosten en lagere opbrengsten, nopen de boeren en tuinders tot voorzichtigheid. Leveranciers van landbouwmachines merken dat in een sterk teruglopende omzet. Imants probeert op nieuwe markten een positie te verwerven. In deze jaren is de aspergeteelt bezig aan een sterke uitbreiding. Terwijl voorheen een sterke regionale concentratie kenmerkend is voor de aspergeteelt, storten veel boeren en tuinders in andere gebieden met een zanderige bodem zich op de teelt van ‘het witte goud’. Imants legt zich rond 1990 toe op de ontwikkeling van enkele machines die speciaal voor de aspergeteelt bedoeld zijn: een aspergeplanter, een aspergefrees en een aspergewasstraat.

125 jaar

Bij de viering van het 125-jarig bestaan van het bedrijf in 2010 telt Imants BV 38 medewerkers (inclusief directie en stagiairs). Op deze foto ontbreken zes werknemers. De huidige directie blijft het devies van de oprichters trouw: ‘de mannen achter de machines zijn net zo belangrijk als de man achter het bureau van de directeur’. Mede daardoor is Imants BV niet alleen in bedrijfseconomisch, maar ook in sociaal opzicht een gezond bedrijf.

1e opklapbare spitmachine

Lancering van de 1e opklapbare spitmachine 38FSX werd bij Imants gevierd gedurende een hele week. Dealers van over de hele werld kwamen op bezoek, familie van het personeel en enkele speciale klanten werden uitgenodigd om de machine te bewonderen en onder het genot van een hapje en een drankje weer bij te praten.

Top Dealerdag

Lancering nieuwe website